Sjamanine

Wanneer we ons niet bewust zijn van de constructies van het ego, kunnen we ons hele leven ervaren vanuit de perceptie dat we onze gedachten en gevoelens zijn. Hiermee ontstaat vaak ook de projectie van het ego: we projecteren aspecten van onze innerlijke wereld op de wereld buiten ons. We labelen dingen, situaties en mensen als goed of slecht, als gunstig of ongunstig.

Projectie als verdedigingsmechanisme

Dit wordt een probleem wanneer het een verdedigingsmechanisme wordt. Als we onze ongemakkelijke, innerlijke gedachten en gevoelens niet onder ogen durven komen en ze naar buiten projecteren. Zo worden de ‘slechte’ delen van het zelf op veilige afstand gehouden. We hoeven ze niet te voelen en te doorleven. Projectie is in die zin gebaseerd op een onbewuste fantasie van afscheiding en uitzetting. Hoewel het een veilig verdedigingsmechanisme lijkt, lost dit natuurlijk nooit het ware probleem op en kan het in essentie veel stukmaken.

Projectie kun je herkennen als je andere mensen, dingen of situaties de schuld geeft van de ellende die je doormaakt, van de negatieve emoties en gedachten die je hebt. Het houdt ook in dat je je eigen negatieve gedachten en gevoelens aan anderen toeschrijft. Iemand die zelf opvliegend is kan bijvoorbeeld voortdurend klagen dat iedereen behalve hijzelf opvliegend is.

Omdat we het probleem zo naar buiten projecteren, gaan we ook de oplossing buiten onszelf zoeken. Iets of iemand buiten ons moet veranderen of het probleem oplossen. We vinden dat anderen zich moeten aanpassen en rekening moeten houden met ons. De wereld is in die zin pas een fijne en (vooral) veilige plaats als het voldoet aan de (vaak onbewuste) constructies van het ego.

Inversie en egoïsme

Het verbannen van negatieve, nare emoties door de projectie van het ego zorgt ervoor dat we nooit een ander tegemoet kunnen komen. We zien elkaar door de bril van het ego. Onze projecties isoleren ons van onze omgeving, van andere mensen en vooral van ons zelf. Projecties blokkeren de vorming van diepe relaties met de mensen in ons leven, maar met name de volledige relatie met onszelf. Want als we enkel bezig zijn met het (onbewust) uiten van onze eigen projecties, hoe kunnen we dan onszelf of anderen (gaan) zien zoals ze werkelijk zijn, los van enkel onze ego-perceptie?

Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld dat de meeste mensen niet willen overkomen als een egoïst. We willen een ander geen ‘kwaad’ doen. Een heel positief uitgangspunt! Echter, een ander confronteren met zijn of haar egostukken wordt hierdoor als ‘not done’ beschouwd in onze maatschappij. Dit doen we dan ook liever niet. Zelfs als dat betekend dat we niet onszelf mogen zijn. We vormen ons naar een beeld zoals we denken dat de ander ons graag zou willen zien. We willen dingen uitspreken, ons hart luchten, maar remmen onszelf af omdat we bang zijn voor de (ego)reactie van de ander. Doen we dit wel, dan stuiten we vaak op een hoop weerstand, vooral als denkbeelden en overtuigingen botsen.  

Andersom kunnen we het ook van een ander verwachten om niet egoïstisch te zijn. We willen dat mensen zich gedragen naar de beelden die ons ego voor ze heeft bedacht. Doet iemand iets dat niet in het ‘perfecte plaatje’ past, dan plakken we er een label op. Dit is eigenlijk een van de meest egoïstische dingen die we als mens doen. We staan namelijk niet open voor een ander, maar zijn enkel uit op eigen belangen en gewin. In de basis komt dit voort uit een diepe, onbewuste overlevingsdrang - en dus om ons veilig te voelen.

Deze inversie – het, in dit voorbeeld, labelen van een ander als egoïst – toont ons waar we zelf waarschijnlijk veel mee worstelen. Want als puntje bij paaltje komt: wat betekent het voor jou als een ander egoïstisch is? Wat betekent het voor jouw wereldbeeld? En wat vind jij zo erg aan egoïstisch zijn?

Contact maken met je schaduwkant

Naast het ongedwongen feit dat onze projecties echt contact onmogelijk maken, ontkennen we zo ook een groot deel van onszelf: onze schaduwkant. Maar als we zelfbewust willen leven en eenheid en heelheid willen ervaren, dan is het noodzakelijk om onze schaduwkant onder ogen te komen. Dit is niet altijd een gemakkelijke opgave.

“To become conscious of it [the shadow] involves recognizing the dark aspects of the personality as present and real. This act is the essential condition for any kind of self-knowledge, and it therefore, as a rule, meets with considerable resistance.” - Carl Jung

Onze schaduwkant verwijst naar de donkere aspecten van de persoonlijkheid. Het ego vindt deze duistere aspecten van de persoonlijkheid ongewenst en verbant ze naar het onderbewuste. Ze keren vaak terug met wraak, met een soort demonische kwaliteit. In psychologische termen kunnen ze terugkeren met een obsessieve of bezittelijke eigenschap.

Het verbannen van onze schaduwkant isoleert ons van aspecten van ons zelf, waardoor de heelheid van het zelf afneemt. Door bewust te zijn kunnen we deze stukken ´terugwinnen´/ herinneren en uiteindelijk herintegreren in ons actieve bewustzijn. Deze reclamatie betekent niet dat je je schaduwkant uitdraagt of uitleeft. Het betekent dat je bewust leert omgaan met je schaduwkant en het kan zien voor wat het is. Je kunt jezelf ermee confronteren en het tolereren.

Er is veel groei mogelijk wanneer we ons bewust zijn van onze schaduwkant. Onze innerlijke demonen zullen een stuk minder invloed uitoefenen en onze zelfkennis zal toenemen. Het vergroot de reikwijdte van ons bewustzijn over onszelf, de wereld en de aard van het bestaan. Op meer kosmisch niveau opent zo’n bewustzijn het potentieel om niet alleen de aard van ons eigen zelf te begrijpen, maar ook die van de ‘ultieme werkelijkheid’. Een dergelijk begrip leidt tot de meest diepgaande integratie en eenheid die mogelijk zijn in het menselijk leven.

Omgaan met projectie

Hoe gaan zouden we kunnen omgaan met projectie? Door ons bewust te zijn van de gedachten en gevoelens die door ons heen stromen en die we vervolgens projecteren op de buitenwereld.

Wat zou kunnen helpen, is om tot de realisatie te komen dat niemand anders dan jijzelf verantwoordelijk is voor jouw leven – voor hoe jij je voelt en gedraagt. Dat besef begint bij het herkennen en erkennen van de schaduwzijde van je ego als onderdeel van alles dat je bent.

Dat waar we anderen zo om hekelen, laat in de meeste gevallen ons grootste groeiaspect zien. Wanneer je bijvoorbeeld iemand labelt als opdringerig, daar allerlei negatieve gevoelens bij hebt, betekent het vaak dat je zelf moeite hebt met het uiten en aangeven van wat jij wilt. Je hebt waarschijnlijk voor jezelf bedacht dat je niet opdringerig mag zijn en vindt daarom ook niet dat anderen dat kunnen doen.

Gezonde grenzen

Natuurlijk heb je nog zoiets als gezonde grenzen. Als iemand je fysiek pijn doet, herhaaldelijk over je grenzen gaat of wil dat je je alleen naar hun eigen (ego)beelden gedraagt die totaal niet bij jou passen, dan is het goed om duidelijke grenzen te stellen. Het is hierbij wel belangrijk altijd te reflecteren of je dit doet uit angst voor je eigen schaduwkant, of dat je het doet omdat iemand echt een gevaar vormt en/of zelf zo in zijn of haar ego zit waardoor je met zo’n persoon geen contact kunt maken.

Als iemand ons confronteert met onze egostukken, dan hoeft dit in principe geen reden te zijn om geen contact meer te hebben of iemand de mond te snoeren. Als we ons bewust zijn van ons ego, dan kunnen we dit juist als reflectie gebruiken om te kijken waar we nog meer in zouden kunnen groeien. Dit opent de deur naar echt contact. Hierbij is het mogelijk om op een respectvolle, liefdevolle en begripvolle manier met elkaar om te gaan. We kunnen ons openstellen voor de ander en laten ons niet meeslepen in de constructies van het ego. Zo zijn we in staat beter te luisteren naar de behoeften van de ander en we kunnen onze eigen behoeften beter verwoorden.

Leven en laten leven

Het is geen gemakkelijke opgave om te stoppen met het projecteren van het ego, maar we krijgen er veel voor terug. Doordat we onze schaduwkant onder ogen durven te komen, voelen we ons veiliger en vertrouwder met onszelf. Ons zelfvertrouwen en onze zelfwaardering stijgt. We kunnen ons fijn voelen met onszelf zonder daar dingen, mensen of situaties voor te hoeven veranderen én nodig te hebben. Als natuurlijk gevolg van het loslaten van onze projecties, zijn we in staat contact met anderen te maken op hartsniveau.

Het proces van bewustwording kun je niet voor een ander doen. Je kunt een ander niet bewust maken van zijn of haar ego wanneer hij of zij zich hiermee nog volledig identificeert. Sterker nog, het is helemaal niet belangrijk om bezig te zijn met het ego van iemand anders. Want dat is immers de verantwoordelijkheid van de ander. De wil om te groeien en te ontwikkelen komt van binnenuit, dit is voor ieder mens anders en uniek. Respecteer ieders eigen, unieke reis in het leven, zonder oordeel, zonder projectie. Dat is echte vrijheid.

 

In het denkbeeld van veel mensen over ziekte en gezondheid overheerst de opvatting dat lichamelijke problemen een materiële ofwel stoffelijke oorzaak hebben. Er wordt in dit denkbeeld een verband gelegd tussen zaken die daar een negatieve invloed op kunnen hebben: roken lokt kanker uit, stress zorgt voor hartklachten. We nemen een pil of ondergaan een operatie om het op te lossen.

Ik zou je graag een inkijkje willen geven in een ander denkbeeld over ziekte en gezondheid. Zonder het ‘westerse’ model wat ik hierboven heb beschreven te verloochenen, doen we er goed aan om ook andere medische tradities te bekijken.

Alles is met elkaar verbonden

In de traditionele Chinese gezondheidsleer, die ruim 4000 jaar teruggaat, is alles energie. Alles is met elkaar verbonden. Materie, zoals de stoel waar je op zit, de kleding die je draagt, maar ook ons lichaam, is een manifestatie van energie.

Ziekte en pijn in ons lichaam ontstaan als de energie niet meer vrij kan stromen. De energie blokkeert of stroomt door onze gedachten en emoties. Gedachten en emoties hebben een frequentie. In de kwantumfysica is dit zelfs te meten. Blije gedachten en gevoelens hebben een hoge frequentie en zorgen ervoor dat de energie stroomt. Negatieve gedachten en gevoelens hebben een lage frequentie en blokkeren de energie. Het maakt hierbij niet uit wat je denkt: als je je naar voelt zit je op een lage frequentie en manifesteer je zaken die daarmee in lijn zijn.

Zoals de auteur Napoleon Hill citeerde: ‘’What you think, you become…’’

We hebben denk ik allemaal wel eens ervaren dat wanneer we leuke, blije gedachten hebben, we ons ook automatisch goed voelen. We zijn in een soort flow en alles lijkt goed te gaan. Maar als we negatieve gedachten hebben, voelen we ons slecht en kunnen we ons zelfs ziek gaan voelen. Buikpijn van de zenuwen is hier een goed voorbeeld van. Zodra we te lang in het negatieve spectrum blijven, zet deze negatieve energie zich vast en kan zich gaan uiten in chronische lichamelijke klachten. Het is letterlijk een teken van je lichaam dat er iets niet helemaal lekker gaat en je hier misschien eens naar moet gaan kijken. Als we alleen de symptomen behandelen (door bv. een pil te nemen om het probleem te maskeren), uit deze energie zich op een andere manier. Indien we ons hier niet bewust van zijn, kan dit net zo lang doorgaan totdat we de energie (= gedachten en gevoelens) veranderen.

Verschillende stromingen

Hoewel elke unieke gedachte en emotie ook een eigen unieke uitwerking heeft, worden ze vaak gekoppeld aan specifieke klachten. In de traditionele Chinese geneeskunst zijn er vijf energie- of orgaansystemen te onderscheiden. Deze zijn gekoppeld aan bepaalde gedachten en emoties en brengen specifieke klachten met zich mee. Zo valt de emotie verdriet bijvoorbeeld onder ‘longenergie’ welke gepaard gaan met aandoeningen van o.a. de luchtwegen, slijmvliezen, de huid en de dunne darm. De longenergie vertegenwoordigd in deze leer dus niet alleen de longen, maar ook andere delen van het lichaam.

Er zijn meer van dit soort systemen bekend. In de chakraleer worden de zeven chakra’s met bepaalde ziekten en kwalen geïdentificeerd. Ook in de astrologie worden de sterrenbeelden in verband gebracht met specifieke lichamelijke klachten. In de ayurveda is ook iets soortgelijks terug te zien waarbij kwalen gekoppeld zijn aan de drie dosha’s: vata, pitta en kapha.

Dat gedachten en emoties je gezondheid beïnvloeden is dus niks nieuws. Als we hier wat dieper op in gaan heeft elke fysieke kwaal een emotionele/ mentale oorzaak. Het maakt niet uit of het een gebroken been is, astma of een koortslip is of dat de klacht is ‘veroorzaakt’ door een ongeluk.

Where attention goes, energy flows

Volgens deze kijk op ziekte en gezondheid is het dus belangrijk om gezonde denkpatronen te koesteren. Om aandacht te schenken aan en je gevoelens te erkennen in plaats van ervoor weg te lopen. Je gaat naar binnen om te onderzoeken welke gedachten en emoties voor disbalans zorgen en vervangt deze door gedachten en emoties die bijdragen aan jouw welzijn.

Hier zijn enkele vragen die je jezelf kunt stellen om te zien of de principes van deze traditionele benaderingen je kunnen helpen:

• Zijn er bepaalde denkpatronen die je zou kunnen veranderen om je meer opgewekt te voelen?
• Heb je het gevoel vast te zitten in bepaalde delen van je leven en heb je het idee dat je iets moet loslaten om verder te gaan?
• Waar laat je woorden en gevoelens onuitgesproken?
• Heb je het gevoel dat je onverklaarbare lichamelijke symptomen ervaart?
• Welke emoties voelen zich opgesloten in jou, kunnen niet door je heen stromen, waardoor je je belemmert voelt om een leven vol te vreugde ervaren?

Je intenties en inspanningen kunnen van invloed zijn op hoe je de wereld ervaart en kunnen voor veel veerkracht zorgen. Een manier om jezelf te bekrachtigen is door middel van affirmaties en door jezelf te visualiseren in een staat waarin je al een gezond en heel lichaam hebt. Probeer dit niet alleen te ‘zien’ maar (vooral) ook te voelen en al je zintuigen in de ervaring te brengen om gevoel met gedachte te combineren en zo die begeerde interne balans aan te moedigen. Wanneer je dit moeilijk vindt om te doen, begin dan met een visualisatie en/of affirmatie die voor jou geloofwaardig is.

 Om dit artikel af te sluiten wou ik je nog enkele affirmaties meegeven die ikzelf graag gebruik:

• Ik ben veilig en thuis, waar ik ook mag zijn.
• Ik omarm mijn emoties, erken mijn angsten met compassie en laat ze met liefde los.
• Ik laat plezier en goedheid toe.
• Ik ben waardig omdat ik besta.
• Het leven zal mij steunen bij elke verandering.
• Ik ben onvoorwaardelijke liefde.
• Liefde opent en geneest me.
• Ik luister naar en spreek mijn eigen waarheid, zonder anderen dit op te dringen.
• Ik ben compleet en zie mijn innerlijk licht.
• Ik weet dat ik word geleid door een hogere bron/het universum/god welke mij altijd ondersteunt en er voor mij is als ik dat nodig heb.
• Ik ben een waardevol deel van het geheel.

Voor veel mensen zorgt de huidige situatie in de wereld voor veel stress en onrust. Ik zou je graag willen vertellen dat je (bewust of onbewust) onderdompelen in op angst gebaseerde retoriek niet gezond is en ziekte en conflict zich zo juist manifesteert. Hier schrijf ik later wellicht nog een stukje over.  

In plaats van je mee te laten slepen door te kijken of te luisteren naar hoe erg het allemaal is, zou ik je willen uitdagen om tot een dieper begrip te komen. Dit begint met te begrijpen dat er een diepere, spirituele reden zit achter de huidige situatie; de mogelijkheid om ons meer bewust te worden.

Ik geloof dat er op spiritueel gebied een onderscheid is tussen de bewuste en onbewuste mens, of de wakkere versus niet-wakkere mens. Hiermee bedoel ik niet het verschil tussen mensen die voor- of tegen de maatregelen zijn. Of mensen die zich bewust zijn van wat er achter de schermen speelt en mensen die dit niet (willen) weten. Dit onderscheid gaat verder dan dat.

De identificatie met het ego

Velen van ons zijn geconditioneerd te geloven dat we ons ego/onze persona zijn. Het ego is een door de geest bedacht gevoel van eigenwaarde. Een door de geest bedachte identiteit. Deze bestaat uit bepaalde gedachten en overtuigingen waarmee jij je identificeert. Het ego houdt van vergelijken: dit is goed en dat is slecht. In essentie komt het ego voort uit de illusie van afgescheidenheid, niet alleen met anderen, maar vooral met jezelf. Het ego is echter nooit verzadigt, het meer is nooit vol; er is altijd meer en het kan altijd beter. Wanneer je jezelf identificeert met het ego laat je je gevoel van eigenwaarde afhangen van iets dat je niet bent.

Wanneer een persoon zich identificeert met zijn ego, kan het een ander nooit tegemoetkomen. Deze persoon ziet je door het beeld dat hun ego voor je heeft gecreëerd. Ze leggen een identiteit op aan de ander, een fictief beeld. Ze kunnen niet op een dieper niveau verbinding maken met anderen en met zichzelf. Ze zien een ander niet voor wie hij of zij in essentie is. Ze krijgen slechts de constructies van hun ego weerspiegeld. Dit zorgt er ook voor dat ze zich inferieur (ik voel mij minder waard) of superieur (ik voel mij beter dan anderen) kunnen voelen. Door deze identificatie is er altijd een afgescheidenheid. Kwaliteiten die je echt mens maken, zoals empathie, compassie en liefde, kunnen er niet zijn (of slechts tijdelijk) wanneer men gevangen zit in het ego.

Mensen die zich niet bewust zijn van hun identificatie met het ego, kunnen hun hele leven ervaren vanuit de perceptie dat ze hun gedachten en gevoelens zijn. Ze voelen zich enkel geslaagd wanneer ze een leven hebben gehad dat aan de eisen van hun ego voldoet. Ze kunnen kritiek hebben op mensen die op een andere manier in het leven staan en begrijpen niet waarom mensen bepaalde keuzes maken. Ze kunnen zich zelfs ‘wakker’ of ‘verlicht’ noemen vanuit hun ego. Of vanuit hun ego beweren dat ze geen ego hebben om zich zo beter te voelen.

De illusie van afgescheidenheid die het ego creëert zorgt ervoor dat deze mensen enkel voldoening halen uit de wereld buiten hen. Ze hebben het idee dat ze zich alleen verbonden kunnen voelen wanneer ze hun ego tevreden stellen. Deze mensen voelen zich op geen enkele manier ondersteund en kunnen het gevoel hebben helemaal alleen te zijn, alles zelf te moeten doen en ze kunnen zich erg onbegrepen voelen.

Wakker worden voor de constructies van het ego

Wakker of bewust worden betekent (h)erkennen dat de gedachten en emoties die door je heen gaan niet zijn wie je bent. Jij bent niet dat wat je denkt of voelt. Wanneer je een stap terug doet en observeert wat er gebeurt, kun je zien dat er ook een deel van jezelf is dat gewoon ‘is’. Dit deel van jezelf kan al je gedachten en gevoelens observeren. Op het moment dat je dit doet ontstaat er bewustzijn. Je beseft dan dat er een bewustzijn in je zit dat niet denkt, maar gewoon is. Dit is wat je ook de ziel of hoger zelf zou kunnen noemen.

Oefening: Een makkelijke oefening om dit te verkennen is door stil te staan bij de ruimte tussen twee gedachten. Je zult merken dat de stilte tussen gedachten het deel van jezelf is dat observeert. ‘iets’ observeert je gedachten en gevoelens die voortkomen uit het ego. Dit observerende deel van jezelf is er altijd en zal er altijd zijn.

De vragen die dan kunnen komen zijn: hoe ga ik om met de buitenwereld? Ik moet toch weten wat goed is en wat niet goed is? Wat ik leuk vind en wat niet? Er lijden zoveel mensen, daar moeten we toch wat tegen doen? En als ik geen ego heb, heb ik toch ook nooit een gevoel van voldoening en plezier? We zijn hier toch als mens om het mens-zijn te ervaren met alle emoties die erbij horen?

Het hele ding is dat wanneer je je niet meer identificeert met het ego, je plezier, vreugde en liefde niet meer afhankelijk zijn van de dingen die buiten je gebeuren. Dit betekent niet dat je geen actie meer onderneemt of dat je je moet gaan afzonderen in een hutje op de hei omdat de rest van de mensheid nog niet zo ver is. Het gaat erom dat je leert handelen vanuit bewust-zijn. Je beseft dat je een ego en een lichaam hebt en dat je ze kan observeren. Je leert bijvoorbeeld door ervaringen wat bijdraagt aan een gezond en fit lichaam en wat voor harmonie en welzijn in de wereld zorgt en wat niet. Je kan in die zin nog steeds dingen willen ervaren en ze heel bewust kiezen en opzoeken, maar dit doe je niet vanuit het ego om iets te bereiken. Het voornaamste dat ertoe doet is dat je de wereld gaat benaderen als een spirituele oefening. Het gaat hierbij niet om de situatie waar je op het moment mee moet dealen, maar om je staat van bewustzijn op elk gegeven moment.

Lijden als motivatie voor groei

Om terug te komen op de huidige situatie; ik denk dus dat wat er nu gebeurt een uitnodiging is om de verantwoording niet in de buitenwereld te zoeken maar in onszelf. Wij hebben de mogelijkheid om te kiezen en te leren en te groeien van deze situatie.

Aan de ene kant kan je ervoor kiezen om juist dieper in het ego te schieten. Om dieper in een reactieve modus te raken die zorgt voor conflict in jezelf en met anderen. Dit maakt in eerste instantie alleen maar meer stuk. Pas als er bijna niets meer over is kan het zo zijn dat je besluit dat je zo niet meer kan en wil leven, waardoor je bereid bent verandering te accepteren. Iets wat ik in mijn eigen leven zo heb ervaren. Dit is echter niet altijd het geval. Sommige mensen zijn bereid te sterven met de door hun ego opgelegde overtuigingen.

Aan de andere kant kan je ervoor kiezen om deze periode te gebruiken om je meer bewust te worden van eventuele ego-patronen en deze te ontstijgen. Want als we een betere wereld willen creëren, is het in de eerste plaats nodig dat we niet meer leven vanuit de illusie van afgescheidenheid, maar onszelf en elkaar weer écht leren zien. Ik geloof dat vanuit de verbinding die dan ontstaat, we als mensheid tot prachtige en zelfs goddelijke dingen in staat zijn.

 * Dit artikel schreef ik naar aanleiding van een interview van Russel Brand en Eckhart Tolle welke ik laatst heb gezien. Omdat ik mij hier erg geïnspireerd door voelde, besloot ik de boodschap in mijn eigen woorden op mijn blog te plaatsen.